Son zamanların məşhur oyuncağı stress çarxının bəzi ölkələrdə qadağan edilməsiylə birlikdə ölkəmizdə də müzakirələr artmış vəziyyətdədir. Oyuncağın diqqət dağıdıb dağıtmaması danışılarkən əhəmiyyətli bir digər nöqtə olan asılılıq mövzusu gözdən qaçmaqdadır.
Zaman keçdikcə bu və bənzəri oyuncaqların məşhur olduğunu dilə gətirən Mütəxəssis Klinika Psixoloq və Pedaqoq Gülşah Öztürk Erten, xüsusilə uşaq və gənclər arasında sürətlə yayılmaqda olduğunu ifadə edir.
Başda günahsız görünən bu oyuncaqlar zamanla asılılıq dərəcəsində maraq gördüyündə reaksiyalar başlayır.
STRESS ÇARXINDAKI GÖRÜLMƏYƏN TƏHLÜKƏ
Asılılıq bütün zərərlərinə qarşı adamın iradəsinin dövrə xarici qalması, davamlı eyni fəaliyyətlə məşğul olaraq idarəsinin itməsi vəziyyəti olaraq təyin oluna bilər. Vəziyyətin davam etməsinə mane olunmadığı təqdirdə adamın davranış, romantik, ictimai və akademik olaraq mənfi təsirlənməsi söz mövzusudur.
Təməlini ruhi boşluğunun doldurulması təşkil edirBağımlığı təməlində isə ruhi boşluğun doldurulması var. Bu baxımdan baxıldığında öz güvən problemi yaşayan, sosyallıqdan uzaq, özünü qiymətli və kafi hiss etmək istəyən, bu oyuncaqlarla diqqət çəkib görülməyə çalışan uşaq olduğunu söyləmək mümkündür. Davamlı bir şeylərlə məşğul olma səyi; anda qala bilməmə və düşünməkdən qaçmaq olaraq şərh oluna bilər.
Qısa zaman içində rahatlama təmin edir amma ..Bu baxımdan baxıldığında, bu cür oyuncaqlar bir çox uşaq üçün ictimai mühitdən uzaqlaşacağı, sorumluluklarıyla üzləşməkdən qaçacağı zaman meydana gətirməkdədir. Uşaqlar üçün qısa davamlı rahatlama təmin etsə də uzun zaman istifadə edildikdə emosionalvə ictimai problemlər yarada bilər.
İDMAN VƏ HƏRKƏTLİ OYUNLAR
Bu cür oyuncaqlara olan marağın artmasının bir digər səbəbi olaraq uşaqların həyatında idman və hərəkətli oyunların yerinin azalması göstərilə bilər. Əvvəldən açıq havada, parklarda, ictimai qarlılıqlı təsirin çox olduğu oyunlar söz mövzusu olarkən indiki vaxtda tək başına oynanan hətta virtual oyunlar seçilməkdədir. Edilən araşdırmalar yalnız oynanan oyunların məğlub olmaqdan qaçma dolayısı ilə acı verən hərəkətdən uzaqlaşma olaraq seçildiyini ortaya qoymuşdur.
İnsan narahatlıqdan qaçar həzz verən hərəkətlərə yönəlir
Asılılıqdan isə dopamin səviyyəsi artar və həzz alınır. Dopamini artırmaq isə xoşuna gələn şeyin təkrarlanması ilə mümkündür. Bu sistemin çox xəbərdar edilməsi isə asılılıq müddətini başladar.
Bu məlumatlardan yola çıxaraq stress çarxı və bənzəri oyuncaqların ümumi olaraq uşaq üzərindəki təsirlərinə baxmaq üçün uşaqların hansı məqsədlə bu oyuncaqlara yönəldiyini diqqət etmək lazımdır. Stress çarxının, uşaqların ehtiyaclarını anlamamız üçün bizə fürsət təmin edən oyuncaqlar olaraq görülməsi və bu sahələrdə uşaqların dəstəklənməsi qadağalardan çox daha təsirli olacaq.
Tərcümə etdi Narınc Uşaq Psixoloji Mərkəzin könüllüsü Əkbərzadə Təhminə
Mənbə huriyyetaile.com
