Nevrotik qrupuna aid xəstəlikləri yaxın keçmişdə nevroz adlandırırdılar.
Bu xəstəlik qrupunun müalicəsinə böyük əmək sərf etmiş alimlərdən biri hamımıza tanış Ziqmund Freydin bəzi əsas fərziyyələrinə (hansılarki mütləq təasdiqini tapıb) diqqət yetirmək istərdim.
Beləliklə, nevroz iki ayağa söykənir: uşaqlıq travması + aktual travma, və bu travmanın tədqiqatı Freydi travma nəzəriyyəsinin yaradılmasına gətirir və ya, necə başqa adı – erkən yoldan çıxardılmanın (cəzb etmə) (erkən seksual yoldan çıxartma (cəzb etmə)) nəzəriyyəsi.
Ona əsasən, uşaqlıqda uşaq seksual xarakterli travmasını alır.
Əlbətki, onun uşaq Məni daha çox zəifdir və travmanı adekvat emal etməyə qadir deyil, sıxışdırıb çıxarma baş verir, affekt şüursuzluqda inkişaf etməyə başlayır və nevroz simptomatikası şəklində çıxış etməyə başlayır.
Freydin fikrinə görə, psixoanaliz psixonevrozlarla çox gözəl işləyir. Uşaqlıq travmasını aşkar edən insan özünü dərk edərək nevrotik əlamətlərdən azad edir.
İsterik simptom dərin simvolikaya malikdir: nitqin isterik fonda itirilməsi: “mən kimləsə daha danışmaq istəmirəm”, isterik korluq: “mən bunu görmək istəmirəm”.
Freydin birinci dualist modelinin əsasına Şopenqauerin tezisi qoyuldu: “Dünyanı aclıq və sevgi idarə edirlər”. Yəni bu meyllərin iki qrupudur: Mən-dən gələn və libidonun meylləri. Mən-in ən tutumlu meyl ifadəsi– özünü qoruma instinktidir, libidonun meylləri isə – seksual meyllərdir.
Belədir dualizm!
Nevroz simptomu necə formalaşır? Libidoz enerji boşalmaya cəhd edir – subyekt həzzə cəhd edir, amma əgər yol, hansını ki, o seçir, Mənə əks təsirlə qarşılaşırsa – sıxışdırıb çıxarma baş verir. Meyl sıxışdırılıb çıxardılır və başqa çıxış yolu axtarmağa məcbur edilir, dolama yollara əl atılır. Və o onları tapır – nevroz simptomu şəklində. Nevroz simptomu insan Məninə lazımdır – o əvəzetmə kimi axtarılan təmin olunma formasında yaranır.
Əslində nevrozlar özü böyük bir müdafiədir. Nədən? İnsanın özündən. O özündən ki, insan onu hələ heç tanımır…
Aydan Xasməmmədzadə
Psixologiya və konsultasiya mərkəzinin klinik psixoloqu və psixoanalitiki
pcc.az
