Stress terminini hamı istifadə etsə də stressin nə olduğu bəzən aydın ifadə edilmir. Stress – emosional gərginlik, xarici qıcıqlandırıcıların təsiri nəticəsində insan psixikasının yüklənməsidir.
Stress – emosional gərginlik, xarici qıcıqlandırıcıların təsiri nəticəsində insan psixikasının yüklənməsidir. Stress nə yaxşı, nə də pisdir. Bu sözün müsbət və ya mənfi məzmun alması onun hansı kontekstdə işlədilməsindən asılıdır. Bir tərəfdən stress həyatı canlandıran, xilas edən qüvvə, digər tərəfdən isə həyatı məhv edə biləcək qüvvədir.
Stresin insanlar üzərindəki təsiri insanlara görə dəyişməkdədir. Ümumi olaraq aşağıdakiləri qeyd etmək olar .
• özünə inamsızlıq,
• yuxu pozğunluğu,
• müxtəlif sağlık problemləri,
• gələcək qorxusu,
• məişət və iş qəzalarında artış,
• iş tempinin düşməsi,
• səhv addımlarda artış,
• sosyal münasibətlərdə azalma,
• rəqabətin artması,
• iş veriminde düşmə,
• güvənsizlik duyguları,
• mübahisənin artması,
• işləmə müddətinin artması və ya azalması vs.
•Insanlarda yorğunluq, hirslilik, baş ağrıları, gec oyanma, tez ağlama, yuxunun pozulması, yalnız qalma istəği, iştahsızlık, çarpıntılar, mədə bağırsak xəstəlıkləri, alergiyalar, revmatizmalar, ağrılar gibi psikosomatiksimptomlarda artış yaşanır.
Stressli vəziyyətdə nə edə bilərik?
•“Xeyir! deməyi öyrənin. Ekstra işlərə, istəmədiğiniz sosyal və zamanınız olmayan dəvətlərə xeyir demek sakit bir həyat üçün önəmli bir addımdır. Bunun üçün zaman zaman sakit və yalqızlıq üçün vaxr ayırın.
• “Ehtiyaclarınızı seçımlərə çevirin. Əsas ehtiyaclarımız yemek, su və özümüzü istidən,soyuqdan qorumaqdan ibarəttir. Geriyə qalan hər şey sizin seçiminizdir.Beləliklə yaşamınızdaki seçimlərinizə aşırı derecede bağlanmayın.
•Şübhəci və həyəcanlı olmayan insanlarla dostluq edin. Heç bir şey pessimist bir insanın duyğularının keçıcı olması qədər təsirli değildir. Qısa bir müddət içinde siz de onun kimi ola bilərsiniz.
• Əgər işiniz uzun müddət oturmaqla əlaqədardırsa arada bir ayağa qalxıb bədəninizı rahatladın.
• Yuxunuzu alın. Tez yatma vərdişi qazanın.
• Xaos içinde düzən yaratın. Evinizi və işinizi elə bir şəkildə idarə edin ki, nəyin harda olduğunu bilin. Əşyalarınızı yerlərinə qoymağı vərdiş halına getirin beləcə bir şeyləri axtarmanın stresindən azad olarsınız.
GÜLÜN. NİYƏ Gülək? deyə soruşursunuzsa aşağıdaki faktları oxuyun.
•Vilyam Osper ingilis filosofu və həkimi qeyd edir ki, gülüş həyatın musiqisidir və gün ərzində 17 dəqiqə gülən insan bir il ömrunu uzadır.
• Yaponiyada vərəm xəstələri ilə gülmə seansları keçirilir.
•Malazyada imtahan qabağı tələbələrə nəfəs təlimləri və gülmə seansları verilir.Bu seansları keçənlər rahat imtahan verirlər
•Amerikada artıq 10 ildir ki, hərbi hissə komandirlərini gülüş seminarlarına göndərirlər..Dərsləri məşhur aktyor Çarlz Metkaf aparır və dərsin adı yumorobika adlanır.
Beləliklə stressə meydan oxuya bilərsiniz.
Mələk Kərimova
Psixologiya və Konsultasiya Mərkəzinin psixoloqu
psixotest.az
